Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen viết thư cho 27 nhà lãnh đạo các quốc gia thành viên EU: “Điều quan trọng hiện nay là nhanh chóng đạt được một cam kết rõ ràng về cách thức đảm bảo rằng khoản tài trợ cần thiết cho Ukraine sẽ được thống nhất tại cuộc họp tiếp theo của Hội đồng châu Âu vào tháng 12”.
Trong thư, bà von der Leyen nhấn mạnh quy mô tài trợ đặc biệt cấp bách mà Ukraine sẽ cần trong năm 2026 và 2027 – bao gồm 83,4 tỷ Euro để tài trợ cho quân đội Ukraine, 52,3 tỷ Euro để ổn định nền kinh tế và giải quyết thâm hụt ngân sách.
Đánh giá của bà von der Leyen dựa trên ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và chính quyền Ukraine, cũng như dựa trên giả định rằng cuộc chiến Nga – Ukraine sẽ kết thúc vào cuối năm 2026, ngay cả khi điều đó không có gì chắc chắn. Hiện một lệnh ngừng bắn – được coi là điều kiện tiên quyết cho một thỏa thuận hòa bình – vẫn còn mơ hồ.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Ukraine Zelensky (Ảnh: President of Ukraine)
Lá thư nêu chi tiết 3 lựa chọn chính để hỗ trợ Ukraine:
– Các quốc gia thành viên đóng góp song phương tự nguyện: Khoản hỗ trợ sẽ được giải ngân dưới dạng viện trợ không hoàn lại. Khoản viện trợ này được hạch toán vào ngân sách quốc gia của các nước thành viên – bao gồm cả các khoản thanh toán lãi suất liên quan. Chủ tịch Ủy ban châu Âu cho biết các khoản đóng góp này sẽ lên tới tối thiểu 90 tỷ Euro trong 2 năm tới.
– Nợ chung ở cấp độ EU: Các quốc gia thành viên sẽ phải cung cấp những bảo lãnh ràng buộc về mặt pháp lý, vô điều kiện và không thể hủy ngang để vay – dựa trên quy mô của mình – và trả nợ. Nếu một quốc gia thành viên quyết định không tham gia và từ chối đóng góp, các quốc gia còn lại sẽ phải tăng phần đóng góp của mình. Ủy ban châu Âu cũng lưu ý rằng lựa chọn này sẽ bao gồm các khoản thanh toán lãi suất trong “giai đoạn cực kỳ bận rộn” để huy động tiền mặt mới trên thị trường.
– Khoản vay bồi thường dựa trên tài sản bị đóng băng của Nga: Ukraine sẽ chỉ bị yêu cầu trả nợ sau khi Nga đồng ý bồi thường thiệt hại. Giá trị khoản vay có thể lên tới 140 tỷ Euro hoặc thậm chí cao hơn.
Bà von der Leyen lưu ý hai lựa chọn đầu tiên khá đơn giản nhưng sẽ làm tăng gánh nặng tài chính. Nguyên nhân là vì hỗ trợ tài chính sẽ đến từ khoản đóng góp tiền mặt trực tiếp từ các quốc gia thành viên hoặc tiền mới huy động trên thị trường để hoàn trả – bao gồm cả lãi suất.
Lựa chọn thứ ba – khoản vay bồi thường – tránh được kịch bản này vì nó sẽ không phát sinh thêm chi phí, không phát hành nợ mới hoặc ảnh hưởng đến kho bạc quốc gia.
Thay vào đó, phương án thứ ba sẽ sử dụng số dư tiền mặt được tạo ra từ tài sản bị đóng băng của Ngân hàng Trung ương Nga. Khoảng 185 tỷ Euro được lưu giữ tại Euroclear – trung tâm lưu ký chứng khoán trung ương tại Brussels (Bỉ), trong khi 25 tỷ Euro được nắm giữ tại các ngân hàng thương mại ở các nước EU khác. Trong bức thư của mình, bà von der Leyen mở ra khả năng sử dụng toàn bộ số tiền đó.