HoREA đề xuất giảm 80% tiền sử dụng đất cho hộ tái định cư
Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè tại TP HCM sau cải tạo. Ảnh: Int
Trong văn bản kiến nghị gửi đến Quốc hội mới đây, HoREA cho biết quy định hiện nay yêu cầu hộ dân khi nhận suất tái định cư phải nộp tiền sử dụng đất theo 100% bảng giá đất và hệ số điều chỉnh. Nhiều trường hợp số tiền có thể lên tới vài trăm triệu đồng cho một căn hộ hoặc nền tái định cư.
HoREA đánh giá, với những hộ thu nhập thấp, vừa mất chỗ ở và sinh kế sau giải tỏa, khoản chi này là quá lớn, khiến nhiều gia đình không kham nổi để làm sổ hồng và ổn định cuộc sống ở nơi mới.
Do đó, HoREA đề xuất chỉ tính 20% giá đất trong bảng giá nhân với hệ số điều chỉnh và diện tích đất ở. Đây được xem là mức “dễ thở” hơn cho người dân, nhất là nhóm thu nhập thấp.
Theo HoREA, năm 1993 đến 2020, khi thực hiện chủ trương di dời, chỉnh trang nhà ven kênh rạch thành phố đã di dời hơn 44.000 căn, trong đó riêng dự án Nhiêu Lộc – Thị Nghè giúp thay đổi cuộc sống của hơn 7.000 hộ. Tuy vậy, tốc độ di dời ngày càng chậm lại do nhiều vướng mắc. Nếu giai đoạn 2001-2005 di dời hơn 15.500 căn, thì 2016-2020 chỉ còn chưa đến 2.500 căn.
Giai đoạn 2021-2025, TP HCM đặt mục tiêu di dời 6.500 căn nhưng đến tháng 7 năm nay mới đạt gần 3.000 căn. Dự kiến cả năm, TP HCM chỉ hoàn thành khoảng 85% kế hoạch, hiện vẫn còn hơn 39.600 căn nhà nằm dọc 398 tuyến kênh rạch, với khoảng 65.000 hộ dân sinh sống. Phần lớn trong số này là nhà dựng tạm bợ, diện tích nhỏ, thiếu an toàn và điều kiện sinh hoạt tối thiểu.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, cho biết nhiều hộ dân sống ven kênh rạch nhiều năm nhưng nhà xây trên đất lấn chiếm nên không đủ điều kiện nhận bồi thường về đất ở. Khoản tiền họ nhận được chủ yếu là hỗ trợ xây dựng, rất thấp. Khi chuyển đến nơi ở mới, chỉ riêng tiền sử dụng đất để làm sổ hồng cũng đã là gánh nặng lớn.
“Không ít hộ phải nộp số tiền quá khả năng, giữ nguyên mức thu hiện nay thì rất khó thuyết phục người dân đồng thuận di dời”, ông Châu nói.
HoREA cũng cho rằng chính sách tái định cư cần hài hòa và tương đồng với các đề xuất khác của Nhà nước, chẳng hạn Bộ Tài chính đang xem xét cho phép hộ dân chuyển đất nông nghiệp lên đất ở chỉ phải nộp 30-50% giá đất.
Ông Lê Hoàng Châu cho rằng, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta là phải tạo điều kiện cho người dân sống tại nơi tái định cư phải có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, trong đó có trường hợp tái định cư các hộ gia đình sống trên và ven kênh rạch thường có cuộc sống rất khó khăn, bị giải tỏa nhà cửa mà nếu phải đóng hàng trăm triệu đồng để có “sổ đỏ” tại nơi ở mới thì quá cao và quá sức với người tái định cư.
Do vậy, theo ông Châu, rất cần có chính sách hài hòa, nhân văn đối với những “người yếu thế” trong xã hội khi những người này phải di dời đến nơi ở mới, để góp phần đẩy nhanh công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại nhiều dự án Nhà nước thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng và thực hiện mục tiêu di dời 20.000 căn nhà trên và ven kênh, rạch trong giai đoạn 2026-2030 mà TP HCM đang đề ra.
