Kết nối nhà trường đào tạo nhân lực xanh cho doanh nghiệp

Khi “Chuyển đổi xanh” không còn là khẩu hiệu, mà là hành động

Vừa qua, tại Trường Đại học Bách khoa – ĐHQG-HCM, sự kiện Uni Tour với chủ đề “Kết nối nơi đào tạo nhân lực xanh cho doanh nghiệp” đã thu hút hơn 30 doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao (HVNCLC), cùng đại diện các cơ quan báo chí, chuyên gia và đông đảo sinh viên. 

Phát biểu tại chương trình, PGS.TS Huỳnh Kỳ Phương Hạ – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa – ĐHQG-HCM nhấn mạnh: “Chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn ‘nên làm’, mà là điều kiện sống còn để doanh nghiệp duy trì năng lực cạnh tranh và thích ứng với chuẩn mực quốc tế.”

Theo bà, những yêu cầu về sản xuất bền vững, giảm phát thải và tuân thủ tiêu chuẩn môi trường đang trở thành “tấm vé thông hành” bắt buộc trên thị trường toàn cầu. Doanh nghiệp Việt nếu không kịp thời thay đổi sẽ đứng trước nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng quốc tế.

Đại học Bách khoa TP.HCM là “chiếc nôi” đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho doanh nghiệp.

Báo cáo của McKinsey & Company (2023) chỉ ra rằng, các doanh nghiệp tích hợp chiến lược bền vững vào hoạt động cốt lõi đạt mức tăng trưởng doanh thu cao hơn 5–7% so với đối thủ. Điều đó chứng minh “xanh” không chỉ là trách nhiệm xã hội, mà là động lực kinh tế tạo ra giá trị cạnh tranh mới.

Để hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi xanh, PGS.TS Huỳnh Kỳ Phương Hạ đề xuất mô hình “hệ sinh thái đồng kiến tạo”, trong đó ba yếu tố nhà trường – doanh nghiệp – truyền thông cùng hợp lực tạo thành chuỗi vận hành bền vững.

Doanh nghiệp là “người đặt bài toán và ứng dụng thực tiễn”. Chính họ hiểu rõ thách thức trong quá trình sản xuất, vận hành và cạnh tranh trên thị trường. Những yêu cầu từ doanh nghiệp trở thành đầu bài cho các nghiên cứu, giúp nhà trường phát triển giải pháp công nghệ có tính ứng dụng cao, đồng thời tạo cơ hội cho sinh viên tham gia giải quyết vấn đề thật.

Nhà trường đóng vai trò “nguồn tri thức và nhân lực tiên phong”. Với nền tảng nghiên cứu vững chắc, Đại học Bách khoa đang chuyển hóa tri thức hàn lâm thành giải pháp thực tiễn, đào tạo ra đội ngũ kỹ sư trẻ sẵn sàng tham gia vào quá trình xanh hóa doanh nghiệp. Các lĩnh vực mũi nhọn được nhà trường chú trọng gồm Trí tuệ nhân tạo (AI), Tự động hóa, Năng lượng tái tạo, Vật liệu xanh và Công nghiệp tuần hoàn – những trụ cột của nền kinh tế xanh tương lai.

Truyền thông là “cầu nối lan tỏa giá trị”. Báo chí và các nền tảng truyền thông giúp phổ biến câu chuyện chuyển đổi xanh, nhân rộng mô hình thành công và thúc đẩy nhận thức xã hội. Một nghiên cứu của Nielsen (2022) cho thấy 67% người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm của doanh nghiệp cam kết bền vững – minh chứng cho sức mạnh của truyền thông trong việc định hình hành vi tiêu dùng và xây dựng thương hiệu xanh.

Với vai trò tiên phong, Trường Đại học Bách khoa – ĐHQG-HCM đang thúc đẩy mạnh mẽ các hợp tác thiết thực giữa khối học thuật và khối doanh nghiệp. Từ góc nhìn của nhà trường, Uni Tour là cơ hội để các bên cùng hiện thực hóa ba định hướng chiến lược cho hành trình xanh hóa doanh nghiệp Việt.

Sinh viên trường được đào tạo về lý thuyết lẫn thực hành.

Thứ nhất, hợp tác đặt hàng – giải quyết bài toán thực tế. Nhà trường sẽ cùng doanh nghiệp nghiên cứu các giải pháp cụ thể như tối ưu dây chuyền sản xuất, giảm tiêu thụ năng lượng, triển khai mô hình công nghiệp tuần hoàn hay số hóa quy trình quản lý. Đây là hướng đi giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và giảm thiểu tác động môi trường rõ rệt.

Thứ hai, đồng phát triển R&D và ứng dụng công nghệ xanh. Việc kết hợp nghiên cứu và thương mại hóa các sáng kiến bền vững giúp rút ngắn thời gian đưa công nghệ mới ra thị trường, đáp ứng yêu cầu đổi mới nhanh của thời đại chuyển đổi số. Những sản phẩm, quy trình hay vật liệu “xanh hóa” không chỉ mang ý nghĩa môi trường mà còn mở ra lợi thế xuất khẩu cho doanh nghiệp Việt.

Thứ ba, đồng thiết kế chương trình đào tạo linh hoạt. Nhà trường và doanh nghiệp sẽ cùng xây dựng các khóa học ngắn hạn, các học kỳ doanh nghiệp hoặc chương trình thực tập gắn liền với tuyển dụng. Mục tiêu là giúp sinh viên sớm thích nghi với môi trường sản xuất thực tế, đồng thời cung cấp cho doanh nghiệp lực lượng kỹ sư trẻ có kỹ năng và tư duy xanh. Theo khảo sát của VietnamWorks (2023), 78% doanh nghiệp Việt Nam cho rằng thiếu hụt nhân lực phù hợp là rào cản lớn nhất cho quá trình chuyển đổi xanh – và mô hình hợp tác này chính là lời giải cho bài toán đó.

Kết thúc chương trình, PGS.TS Huỳnh Kỳ Phương Hạ bày tỏ niềm tin: “Với tinh thần ‘từ chiến lược đến hành động’, những cái bắt tay hôm nay sẽ sớm trở thành những dự án cụ thể – dây chuyền sản xuất tối ưu hơn, sản phẩm xanh hơn, và những lớp kỹ sư Bách khoa đủ năng lực dẫn dắt hành trình chuyển đổi xanh tại doanh nghiệp Việt.”

Uni Tour vì thế không chỉ là sự kiện giao lưu, mà là bước khởi đầu của một hệ sinh thái hợp tác thực chất – nơi tri thức, công nghệ và ý chí cộng đồng cùng gặp nhau để kiến tạo một tương lai “xanh hóa” cho nền kinh tế Việt Nam.

Từ giảng đường đến nhà máy: Bắt tay ba nhà mở đường cho nền kinh tế xanh Việt Nam

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao, một nhân vật tiên phong trong việc thúc đẩy mối liên kết này, đã chia sẻ những trăn trở sâu sắc và kỳ vọng lớn lao, vẽ nên một bức tranh toàn diện về tầm quan trọng của việc “ba nhà cùng làm”.

Bà Hạnh mở đầu bài phát biểu của mình bằng một câu chuyện thú vị về tên gọi của sự kiện, qua đó thể hiện sự tôn trọng đối với vai trò và tầm vóc của Đại học Bách khoa: “Ban đầu chúng tôi đặt tên ‘Kết nối cái nôi đào tạo nhân lực xanh cho doanh nghiệp’, nhưng nhiều người bảo Bách Khoa đâu còn là ‘cái nôi’, mà là một ‘đại thụ’.

Cuối cùng, chúng tôi thống nhất chọn chủ đề này vì ý nghĩa kết nối thật sự – giữa nơi đào tạo, nơi ứng dụng và nơi truyền thông lan tỏa.” Lời mở đầu này không chỉ khéo léo khẳng định vị thế của Đại học Bách khoa mà còn nhấn mạnh tinh thần hợp tác bình đẳng, đồng hành và lan tỏa giá trị.

Tuy nhiên, bà Vũ Kim Hạnh cũng thẳng thắn đề cập đến một thực trạng đã tồn tại dai dẳng trong nhiều năm: Khái niệm “ba nhà” – nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp – đã được nhắc đi nhắc lại trong vô số nghị quyết và diễn đàn, nhưng trên thực tế, mối liên kết giữa họ vẫn còn rời rạc, chưa thực sự phát huy hết tiềm năng. “Lần này, tôi hy vọng sẽ không còn ai nói ‘nghe hoài ba nhà’, mà sẽ nói rằng ‘ba nhà cùng làm’,” bà nhấn mạnh. Lời phát biểu này không chỉ là một mong muốn mà còn là một lời kêu gọi hành động quyết liệt, khẩn thiết hơn.

Nhiều sản phẩm và sáng kiến được sáng tạo tại môi trường đào tạo này.

Trong hành trình hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh kéo dài từ giữa năm 2025 đến cuối năm 2026, Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao đã đặt ra mục tiêu cụ thể: kiến tạo các kết nối thực chất giữa doanh nghiệp, trường đại học và viện nghiên cứu. Mục đích tối thượng là để tri thức hàn lâm được chuyển hóa thành sản phẩm và dịch vụ thực tiễn, phục vụ trực tiếp và nâng cao chất lượng đời sống người tiêu dùng.

Bà Hạnh dẫn chứng một câu chuyện đầy cảm hứng về sự kết nối bất ngờ nhưng hiệu quả giữa nông dân và Trường Đại học Bách khoa: một nông dân ở Hợp tác xã Mỹ Long (Bến Tre) đã biến nghiên cứu về nước cốt chanh mật ong của chính Trường Đại học Bách khoa thành một sản phẩm nông sản có giá trị cao, không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn sẵn sàng xuất khẩu.

“Tôi ngạc nhiên vì hóa ra nhà trường đã âm thầm góp phần tạo ra sản phẩm thực tế mà chúng tôi – những người làm truyền thông và hỗ trợ doanh nghiệp – chưa từng biết đến,” bà chia sẻ. Câu chuyện này không chỉ làm nổi bật tiềm năng to lớn của sự hợp tác “ba nhà” mà còn chỉ ra một lỗ hổng quan trọng trong việc lan tỏa và công nhận những thành tựu khoa học đã được ứng dụng.

Theo một nghiên cứu của Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam, có tới 60% các kết quả nghiên cứu khoa học tại các trường đại học và viện nghiên cứu chưa được ứng dụng hoặc thương mại hóa thành công. Việc “ba nhà cùng làm” sẽ là chìa khóa để giải quyết nút thắt này, biến tiềm năng thành hiện thực.

Minh chứng rõ nét khác về sự thành công của việc kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp là Công ty RTR, đơn vị hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực sản xuất drone. Với một đội ngũ gồm hơn 70 kỹ sư, phần lớn trong số họ đều tốt nghiệp từ Đại học Bách khoa, RTR không chỉ là một doanh nghiệp tiên phong mà còn là biểu tượng sống động cho năng lực và sự trưởng thành của nhân lực kỹ thuật Việt Nam.

“Chúng ta có thể tự hào vì công ty drone số một của Việt Nam được vận hành hoàn toàn bởi kỹ sư Việt Nam – những người trưởng thành từ chính các trường đại học trong nước,” bà Hạnh nhấn mạnh. Ngoài ra, câu chuyện về kỹ sư Hà Công Thiện, người từng thực tập tại công ty ATIA từ năm 2019 và hiện là kỹ sư tích hợp hệ thống, cũng là một minh chứng hùng hồn cho sự trưởng thành nhanh chóng của lớp kỹ sư trẻ Việt Nam khi họ được học tập, làm việc và kết nối đúng môi trường, đúng định hướng.

Nhìn lại hành trình hợp tác, bà Hạnh không ngần ngại chia sẻ rằng Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao từng phối hợp với Đại học Bách khoa triển khai một dự án thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ cách đây 10 năm, nhưng “sau đó tiến trình gần như dừng lại”. Lần này, với chương trình Uni Tour và chuỗi hợp tác mới được khởi xướng, bà Hạnh bày tỏ kỳ vọng lớn lao rằng đây sẽ là một sự bắt đầu hoàn toàn khác biệt, với một tinh thần hành động mạnh mẽ, quyết liệt và hiệu quả hơn.

Bà Hạnh cũng đề cập đến vai trò của các chính sách vĩ mô, đặc biệt là các Nghị quyết 57 và 68 của Bộ Chính trị, vốn đã khẳng định rất rõ định hướng hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, một thực tế đáng buồn là nhiều doanh nghiệp vẫn chưa tiếp cận được đầy đủ thông tin và các cơ chế hỗ trợ quan trọng này.

“Vì thế, nhiệm vụ của chúng tôi là kết nối, truyền thông và lan tỏa những chính sách ấy, để doanh nghiệp thực sự được hưởng lợi từ các cơ chế hỗ trợ,” bà Hạnh nhấn mạnh. Đây là một nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa nhà nước, nhà trường và truyền thông để tạo ra một môi trường thuận lợi nhất cho doanh nghiệp bứt phá.

Khép lại bài phát biểu đầy tâm huyết của mình, bà Vũ Kim Hạnh đã gửi gắm một thông điệp mạnh mẽ, đầy cảm hứng và ý nghĩa đến toàn thể các doanh nghiệp tham dự: “Tôi mong hôm nay, mỗi doanh nghiệp sẽ thấy mình có thêm một niềm tin – vì bên cạnh mình không chỉ có Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất Lượng Cao, mà còn có những người bạn học thuật, những chuyên gia công nghệ, cùng chung tay trong một hệ sinh thái ngày càng thiết thực. Chúng ta nói ít đi, hành động nhiều hơn, và cùng nhau đạt được những thành công xứng đáng.”