Mary Engle Pennington, nhà khoa học đặt nền móng cho cuộc cách mạng an toàn thực phẩm

Là cái tên có lẽ không phải quen thuộc với nhiều người, thế nhưng di sản của bà lại hiện hữu trên từng bàn ăn của chúng ta ngày nay.

Với vai trò là một nhà hóa học nghiên cứu vi khuẩn, Mary Engle Pennington (1872–1952) đã đặt nền móng cho “chuỗi cung ứng lạnh”, một hệ thống kiểm soát nhiệt độ từ khâu sản xuất, lưu trữ đến vận chuyển, giúp thực phẩm tươi ngon và an toàn trên đường từ trang trại đến bàn ăn.

Những đóng góp mang tính cách mạng này của bà đã góp phần làm thay đổi cách thực phẩm đến tay người tiêu dùng, góp phần định hình cuộc sống đô thị hiện đại.

Mary Engle Pennington

Hành trình chinh phục khoa học bất chấp rào cản thời đại

Pennington lớn lên trong một thời đại mà phụ nữ làm khoa học rất hiếm hoi. Cha bà là một nhà sản xuất thành công, và những cô gái trẻ xuất thân từ gia đình giàu có như bà thường không được kỳ vọng theo đuổi sự nghiệp.

Thế nhưng, ở tuổi 12, một cuốn sách hóa học mượn từ thư viện đã đánh thức niềm đam mê mãnh liệt trong bà. Khi bị hiệu trưởng trường nữ sinh từ chối dạy hóa học với lý do “không phù hợp với phụ nữ”, bà không hề nản lòng.

Năm 18 tuổi, Pennington thi vào Đại học Pennsylvania. Mặc dù chấp nhận sinh viên nữ tham gia một số chương trình, ban quản trị trường lại từ chối việc cấp bằng tốt nghiệp cho họ. Sau 3 năm học xuất sắc, bà chỉ nhận được một “chứng chỉ thành thạo”. Tuy nhiên, tài năng của bà đã thuyết phục các giáo sư, đặc biệt là Trưởng khoa Hóa học Edgar Fahs Smith, người ủng hộ giáo dục cho phụ nữ. Nhờ đó, bà được nhận vào chương trình Tiến sĩ mà không cần bằng cấp chính thức.

Năm 1895, Pennington hoàn thành luận án và trở thành một trong số 12 nữ tiến sĩ hóa học hiếm hoi đầu tiên của Mỹ. Trong 3 năm tiếp theo, Pennington nhận học bổng về lĩnh vực hóa học thực vật tại Penn và hóa sinh tại Yale. Bà xuất bản nhiều bài nghiên cứu về hóa học sinh lý, đặc biệt là ảnh hưởng của màu sắc đến sự phát triển của thực vật. Năm 1894, bà trở thành thành viên nữ thứ ba của Hội Hóa học Hoa Kỳ.

Mary Engle Pennington đang lấy mẫu gia cầm từ toa tàu đông lạnh để xét nghiệm

Dù gặt hái được nhiều thành công, con đường sự nghiệp của bà vẫn đầy chông gai. Vào thời đó, phụ nữ làm khoa học thường chỉ có thể làm trợ lý cho đồng nghiệp nam hoặc giảng dạy những môn phụ trợ. Khao khát được nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, Pennington đã quyết định tự mở lối đi riêng cho mình.

Từ năm 1898 đến 1906, bà vừa giảng dạy tại trường Cao đẳng Y khoa phụ nữ Philadelphia, vừa đồng sáng lập Philadelphia Clinical Laboratory Corporation (PCLC). Phòng thí nghiệm này cung cấp dịch vụ phân tích vi khuẩn và hóa học cho các bác sĩ. Nhanh chóng, PCLC có hơn 400 khách hàng, trong đó có cả Thành phố Philadelphia – nơi đã thuê bà để điều tra và xử lý vấn đề ô nhiễm sữa. Đây cũng là bước ngoặt khởi đầu cho sự nghiệp an toàn thực phẩm kéo dài hàng thập kỷ của bà.

Cuộc cách mạng an toàn thực phẩm

Đầu thế kỷ 20, làn sóng công nghiệp hóa và đô thị hóa đã đưa hàng triệu người đổ về các thành phố, kéo theo nhiều vấn đề nghiêm trọng về vệ sinh và an toàn thực phẩm.

Phần lớn nguồn cung thực phẩm ở thành thị lúc bấy giờ phải di chuyển quãng đường dài, nhưng không có tiêu chuẩn kiểm soát chặt chẽ. Sau khi tiểu thuyết The Jungle của Upton Sinclair phơi bày những điều kiện kinh hoàng trong ngành đóng gói thịt, Chính phủ Mỹ đã thông qua các đạo luật về Thực phẩm & Dược phẩm để bảo vệ người tiêu dùng.

Năm 1907, Harvey Wiley, người đứng đầu Cục Hóa học thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), đã nhìn thấy tài năng của Pennington. Ông mời bà làm trưởng Phòng Nghiên cứu thực phẩm. Để đảm bảo bà được tuyển dụng, Wiley đã dùng tên viết tắt “M. E. Pennington” khi đăng ký thi công chức cho bà. Bà đã đạt điểm cao nhất, và dù sau đó giới tính bị phát hiện, Wiley vẫn kiên quyết bảo vệ, giúp bà trở thành nữ trưởng phòng thí nghiệm duy nhất và là phụ nữ được trả lương cao nhất trong chính phủ liên bang lúc bấy giờ.

Công việc đầu tiên của Pennington là cải thiện hệ thống cung cấp gia cầm và trứng. Bà và nhóm nghiên cứu đã đi khắp các trang trại, khảo sát từng khâu từ giết mổ đến đóng gói. Họ phát hiện ra rằng, do thiếu vệ sinh, nhiều sản phẩm đã hỏng ngay từ đầu và tình trạng còn tồi tệ hơn khi chúng phải trải qua nhiều ngày trên những toa tàu và nhà kho được làm lạnh kém hiệu quả.

Bản vẽ giá làm mát gia cầm hoàn toàn bằng kim loại của Mary Engle Pennington, được cấp bằng sáng chế vào ngày 19 tháng 3 năm 1912

Để giải quyết vấn đề này, Pennington đã trực tiếp thử nghiệm các kỹ thuật mới. Bà tự tay giết mổ hàng ngàn con gà, phát triển phương pháp cấp đông nhanh và thậm chí còn thiết kế một loại giá làm mát đặc biệt. Những phát hiện của bà được công bố rộng rãi, thuyết phục các doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn chuỗi lạnh. Cuộc Chiến tranh Thế giới thứ nhất nổ ra chính là động lực lớn nhất để những tiêu chuẩn này được thực thi trên diện rộng.

Trong thời chiến, việc bảo quản thực phẩm là nhiệm vụ sống còn. Pennington được bổ nhiệm vào Cục Quản lý Thực phẩm thời chiến. Cùng với đội ngũ của mình, bà kiểm tra 40.000 toa tàu đông lạnh trên khắp cả nước, còn được gọi là “reefers”. Sử dụng nhiệt kế điện, họ đo nhiệt độ liên tục khi tàu di chuyển, phát hiện ra chưa đến 10% các toa tàu thực sự đạt chuẩn. Để khắc phục, Pennington đã ban hành các hướng dẫn kỹ thuật chi tiết để chế tạo những chiếc “reefer” hiệu quả hơn.

Không chỉ cải tiến phương tiện vận chuyển, Pennington còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn nguồn lương thực. Bà khuyến khích người Mỹ thay thế thịt bò, thịt lợn bằng gia cầm, trứng và cá đông lạnh để dành thịt cho binh lính. Bà chứng minh rằng trái cây và rau củ cũng có thể được cấp đông đúng cách để giữ nguyên hương vị. Những nghiên cứu tiên phong của bà đã mở đường cho ngành công nghiệp thực phẩm đông lạnh phát triển mạnh mẽ sau này.

Di sản khoa học bất hủ

Năm 1919, sau 11 năm cống hiến cho chính phủ, Pennington chuyển sang làm cố vấn cho các công ty tư nhân. Bà tin rằng việc hợp tác với doanh nghiệp sẽ giúp thúc đẩy các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm nhanh chóng và hiệu quả hơn. Đối với bà, điều này không chỉ giúp doanh nghiệp kiếm tiền và tránh tai tiếng mà còn là vấn đề đạo đức, giúp đảm bảo nguồn cung thực phẩm lành mạnh cho người dân.

Với kinh nghiệm quý báu và chuyên môn vững chắc, bà đã có một sự nghiệp thứ hai thành công với vai trò tư vấn về vận chuyển thực phẩm đông lạnh, kho lạnh và tủ lạnh gia đình – mắt xích cuối cùng trong chuỗi cung ứng lạnh hoàn hảo.

Pennington được xem là biểu tượng cho những nữ khoa học gia và kỹ sư đầy tham vọng. Bà được vinh danh là “nữ hóa học gia hàng đầu của Mỹ” và thường được nhắc đến trong các bài viết về sự nghiệp của phụ nữ trong ngành hóa học và kỹ thuật.

Năm 1940, bà trở thành người phụ nữ thứ hai nhận được Huân chương Garvan danh giá của Hội Hóa học Hoa Kỳ, một sự công nhận cho “những đóng góp xuất sắc cho hóa học của các nữ hóa học gia”.

Dù vậy, bà không muốn được coi là một hình mẫu chung cho phụ nữ và bà tập trung hoàn toàn vào sự nghiệp để phớt lờ các rào cản giới tính mỗi khi gặp phải. Với bà, “năng lực luôn đi trước thành công và những phụ nữ có năng lực sẽ đạt được thành công với tư cách là công dân”.